Olsztynek – co warto zobaczyć w sercu Mazur?

Gdzie leży Olsztynek i jak do niego dojechać?

Olsztynek - miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Olsztynek, usytuowany jest około 30 kilometrów na południowy zachód od Olsztyna, w pobliżu drogi krajowej nr 7 (E77), która łączy Warszawę z Gdańskiem. Dzięki dogodnemu położeniu przy trasie S7, dojazd do Olsztynka jest szybki i komfortowy zarówno z południa, jak i północy Polski.

Podróżujący samochodem mogą z łatwością dotrzeć do miasta, korzystając z licznych węzłów komunikacyjnych. Dla osób preferujących transport publiczny, Olsztynek oferuje połączenia autobusowe z Olsztynem oraz innymi miastami regionu. W niedalekiej odległości znajduje się również stacja kolejowa, umożliwiająca dojazd pociągiem. Dzięki temu miasto stanowi doskonały punkt wypadowy do zwiedzania okolicznych atrakcji Warmii i Mazur.

Historia Olsztynka – od Hohenstein po współczesność

Olsztynek to miasto o bogatej i wielowiekowej historii, sięgającej czasów średniowiecza. Pierwsza wzmianka o Olsztynku pochodzi z 1351 roku, a prawa miejskie nadane zostały przez wielkiego mistrza Winricha von Kniprodego w 1359 roku. Jego początki sięgają XIV wieku, kiedy to w 1359 roku Krzyżacy założyli zamek oraz osadę, która miała stać się ważnym punktem strategicznym na szlaku handlowym między Prusami, a Mazowszem.

Początkowo miasto nosiło nazwę Hohenstein i pełniło rolę obronną oraz administracyjną. W 1410 roku, po bitwie pod Grunwaldem, zamek został zdobyty przez wojska Władysława Jagiełły, jednak wkrótce wrócił pod panowanie zakonu krzyżackiego. W 1414 w czasie wojny głodowej miasto ucierpiało od wojsk polskich. W 1440 roku Olsztynek przystąpił do antykrzyżackiego Związku Pruskiego, a w 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk włączył go do Królestwa Polskiego. Rok później miasto wróciło pod kontrolę Krzyżaków, a po wojnie w 1466 na mocy traktatu toruńskiego stało się lennem Polski. W 1520 Olsztynek zdobyły wojska polskie, a hetman Mikołaj Firlej potwierdził miejskie przywileje. Od 1525 miasto należało do zależnych od Polski Prus Książęcych, a w 1530 działał tam polski kościół protestancki. W XVII wieku Olsztynek ucierpiał podczas wojen. W 1655 roku Olsztynek został zniszczony przez wojska szwedzkie podczas potopu, co znacząco wpłynęło na jego dalszy rozwój. Miasto odbudowano, a w kolejnych wiekach pełniło funkcję ważnego ośrodka rzemieślniczego i handlowego.

Na przestrzeni wieków Olsztynek przechodził pod różne władze – po I rozbiorze Polski w 1772 roku znalazł się w granicach Prus. Na początku XX wieku miasto stało się częścią Niemiec, a po II wojnie światowej, na mocy ustaleń konferencji poczdamskiej, wróciło do Polski.

Współczesny Olsztynek zachował wiele ze swojego średniowiecznego układu urbanistycznego, a liczne zabudowania świadczą o jego bogatej przeszłości. Dziś jest to miejsce, gdzie tradycja przenika się z nowoczesnością, a ślady dawnej historii są wciąż żywe w architekturze i miejskim krajobrazie.

Największe atrakcje turystyczne Olsztynka

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku to jedno z najważniejszych miejsc tego typu w Polsce. Przeniesione z Królewca w 1941 roku, muzeum prezentuje tradycyjne budownictwo Warmii, Mazur, Powiśla i Pruskiej Litwy. Na rozległym terenie można zobaczyć drewniane chaty, kościoły, wiatraki i inne obiekty, które oddają ducha dawnych czasów. Skansen ożywa szczególnie latem, kiedy organizowane są festyny i pokazy rzemiosł.

Zamek krzyżacki w Olsztynku

Pozostałości zamku krzyżackiego w Olsztynku przypominają o średniowiecznym rodowodzie miasta. Choć zamek uległ zniszczeniu w wyniku wojen, jego fragmenty wciąż są widoczne i stanowią ważny element krajobrazu. Otaczające miasto mury obronne z XV wieku są jednym z nielicznych zachowanych systemów obronnych w regionie, świadczącym o strategicznym znaczeniu Olsztynka w przeszłości.  

Ratusz miejski i skwer 600-lecia

Centralnym punktem Olsztynka jest rynek z neorenesansowym ratuszem, który obecnie mieści Multimedialne Muzeum Stalagu IB i Historii Olsztynka. Ekspozycja muzealna przybliża historię miasta oraz losy jeńców wojennych przetrzymywanych w pobliskim obozie podczas II wojny światowej. Na rynku znajduje się również pomnik granitowego lwa tannenberskiego, będący repliką monumentu z mauzoleum Hindenburga, które niegdyś znajdowało się w okolicach miasta.

Kościół poewangelicki – przestrzeń kultury

Dawny kościół ewangelicki z XIV wieku, z charakterystyczną wysoką wieżą, obecnie pełni funkcję Salonu Wystawowego Muzeum Budownictwa Ludowego jest jednym z rejestrowanych zabytków miasta. Wnętrze świątyni zostało zaadaptowane na potrzeby wystaw czasowych, prezentujących sztukę i dziedzictwo kulturowe regionu. 

Kościół pochodzi z XIV wieku. W 1359 roku świątynia była siedzibą parafii. W 1685 roku kościół został całkowicie zniszczony przez pożar. Podczas odbudowy w latach 1690-1691 otrzymał barokowy charakter. 

Dom Mrongowiusza – miejsce pamięci

Tuż za Salonem Wystawowym znajduje się budynek, który zlokalizowany jest w dawnej baszcie na linii średniowiecznych murów obronnych Olsztynka. Budynek należał do parafii ewangelickiej. Na parterze domu mieściła się szkoła ewangelicka, a na piętrze mieszkanie dyrektora. W nim właśnie 19 lipca 1764 roku urodził się Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, wybitny językoznawca i działacz oświatowy, później pastor. Jego dom rodzinny został przekształcony w muzeum, które upamiętnia jego życie i działalność na rzecz zachowania języka i kultury polskiej w Prusach. 

Wieża ciśnień – panorama miasta

Zabytkowa wieża ciśnień z początku XX wieku usytuowana jest przy ul Górnej. Woda do zbiornika była pompowana ze studni o głębokości 14,7 m. Służyła ludności do rozpoczęcia II wojny światowej, uniknęła zniszczenia podczas działań wojennych i była użytkowana do 1995 roku. 

Wieża, na zlecenie Urzędu Miejskiego w Olsztynku, została odrestaurowana i udostępniona zwiedzającym. Z jej tarasu widokowego roztacza się panorama Olsztynka i okolic, oferując niepowtarzalną perspektywę na miasto i otaczające je tereny. 

Huta Szkła Artystycznego – tradycja rzemiosła

Huta Szkła Artystycznego w Olsztynku powstała w latach osiemdziesiątych XX wieku. Jest miejscem, gdzie tradycyjne techniki szklarskie są pielęgnowane i prezentowane odwiedzającym. Podczas pokazów można obserwować proces tworzenia unikatowych wyrobów szklanych, a także zakupić ręcznie wykonane pamiątki.

Kultura i wydarzenia – życie społeczne miasta

W Olsztynku przez cały rok odbywa się wiele interesujących wydarzeń kulturalnych, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Jednymi z najważniejszych są coroczne jarmarki z okazji Świąt Wielkanocnych oraz Bożego Narodzenia, na którym można podziwiać lokalne rękodzieło, spróbować tradycyjnych potraw oraz uczestniczyć w występach artystycznych. W kalendarzu miasta nie brakuje również imprez muzycznych – koncerty plenerowe oraz festiwale muzyki folkowej cieszą się dużym zainteresowaniem.

Co robić w Olsztynku z dziećmi?

Olsztynek to idealne miejsce na rodzinny wypoczynek. Największą atrakcją dla najmłodszych jest Skansen – Muzeum Budownictwa Ludowego, gdzie dzieci mogą zobaczyć tradycyjne chaty, młyny i dawne narzędzia rolnicze. Interaktywne warsztaty pozwalają na spróbowanie swoich sił w garncarstwie czy pieczeniu chleba. W centrum miasta znajduje się także nowoczesny plac zabaw, który oferuje liczne atrakcje, od zjeżdżalni po huśtawki. Spacerując po okolicy, można natrafić na ścieżki edukacyjne prowadzące przez lasy i tereny zieleni, idealne na rodzinne wycieczki piesze i rowerowe.

Ciekawostki o Olsztynku – fakty i legendy

Olsztynek skrywa wiele ciekawostek i lokalnych historii, które nie zawsze znajdziemy w podręcznikach. Jedną z bardziej intrygujących legend jest opowieść o Czarnej Damie z zamku w Olsztynku, która podobno pojawia się nocą w murach dawnej warowni.  

Warto również wspomnieć o niecodziennym odkryciu archeologicznym – w jednym z miejsc w pobliżu miasta znaleziono średniowieczny skarb, co potwierdza bogatą historię regionu. Miasto znane jest także z produkcji słynnego warmińskiego piwa, które w przeszłości było eksportowane do wielu krajów Europy oraz wspaniałych jagodzianek. Od kilku lat w Olsztynku odbywa się także „Konkurs Jedzenia Olsztyneckich Jagodzianek”, który przyciąga licznych zainteresowanych.

Podczas spaceru po mieście możemy natknąć się na tablice informacyjne, które przybliżają mniej znane epizody z przeszłości Olsztynka, jak i zabawne anegdoty związane z dawnymi mieszkańcami.

Informacje praktyczne dla turystów

Olsztynek oferuje wiele udogodnień dla odwiedzających. W centrum miasta znajduje się punkt informacji turystycznej, w którym można uzyskać mapy, broszury oraz wskazówki dotyczące lokalnych atrakcji. Dostępne są liczne parkingi, a miasto posiada dobrą bazę gastronomiczną, oferującą zarówno lokalne przysmaki, jak i dania kuchni międzynarodowej. Warto zaplanować nocleg z wyprzedzeniem, zwłaszcza w sezonie letnim, gdy liczba miejsc może być ograniczona. Na terenie miasta funkcjonują także sklepy z pamiątkami oraz lokalnym rękodziełem, co pozwala na zakup wyjątkowych upominków.

Podsumowanie

Olsztynek to miejsce, które warto odwiedzić nie tylko ze względu na jego bogatą historię i piękne położenie, ale również ze względu na niezwykłe atrakcje i żywą kulturę. To miasto pełne kontrastów, w którym historia splata się z nowoczesnością, a tradycja z dynamiką współczesnego życia. Każdy odwiedzający znajdzie tu coś dla siebie, od malowniczych krajobrazów i zabytkowych budowli po fascynujące opowieści i lokalne smaki. Olsztynek to prawdziwa perła Mazur, która czeka na odkrycie.